Gamification กลไกแบบเกม สำคัญอย่างไรกับการเรียนรู้?

ทำความเข้าใจ Gamification และความสำคัญต่อการเรียนรู้

สวัสดีครับเพื่อน ๆ ชาว HR และทีม Learning & Development ทุกคน! วันนี้เรามาคุยกันเรื่องสุดฮอตอย่าง Gamification กันดีกว่า รู้หรือไม่ว่าการนำกลไกของเกมมาใช้ในการเรียนรู้นั้นสำคัญอย่างไร? ผมเชื่อว่าหลายคนอาจจะเคยได้ยินคำนี้มาบ้าง แต่อาจจะยังไม่เข้าใจลึกซึ้งว่ามันคืออะไรและใช้งานอย่างไร

Gamification คืออะไร?

Gamification คือการนำเอากลไกของเกมมาประยุกต์ใช้ในบริบทที่ไม่ใช่เกม เพื่อสร้างแรงจูงใจและความผูกพันกับผู้ใช้งาน ในบริบทของการเรียนรู้และพัฒนาบุคลากร Gamification สามารถช่วยเพิ่มความสนุกและน่าสนใจให้กับกระบวนการเรียนรู้ได้อย่างมาก

คุณเมธวิน ปิติพรวิวัฒน์ หรือคุณหม่ำ CEO และ Co-founder ของ BASE Playhouse ได้อธิบายไว้ว่า:

"การเล่นเป็น Authentic Learning process ของมนุษย์ มันทำให้คนๆ นึงโฟกัสได้มากขึ้น ซึ่งถ้าออกแบบให้ดีและออกแบบให้สนุก จะสามารถสร้างภาวะที่เสพติดได้"

ทำไม Gamification ถึงสำคัญกับการเรียนรู้?

1. เพิ่ม Engagement: Gamification ช่วยสร้างความผูกพันและการมีส่วนร่วมในกระบวนการเรียนรู้ ทำให้ผู้เรียนอยากเรียนรู้มากขึ้น
2. กระตุ้นแรงจูงใจ: การใช้กลไกของเกม เช่น การสะสมแต้ม การแข่งขัน หรือการได้รับรางวัล ช่วยกระตุ้นแรงจูงใจทั้งภายในและภายนอก
3. เพิ่มประสิทธิภาพการเรียนรู้: จากการวิจัยพบว่า Gamification สามารถเพิ่ม cognitive engagement ได้มากกว่า 50% ซึ่งหมายถึงผู้เรียนสามารถรับและประมวลผลข้อมูลได้ดีขึ้น
4. สร้างประสบการณ์ที่น่าจดจำ: การเรียนรู้ผ่าน Gamification มักสร้างอารมณ์และความรู้สึกร่วม ซึ่งช่วยให้จดจำเนื้อหาได้ดีขึ้น

การประยุกต์ใช้ Gamification ในองค์กร

บอร์ดเกมเพื่อพัฒนาทักษะ

BASE Playhouse ได้พัฒนาบอร์ดเกมที่ช่วยฝึกทักษะต่าง ๆ เช่น Critical Thinking, Creativity, Collaboration และ Communication (4C) โดยคุณเมธวินอธิบายว่า:

"บอร์ดเกมเหล่านี้เป็น Learning tools ครับ แปลว่าอะไร? เล่นแล้วประสบการณ์จะรู้สึกเหมือนบอร์ดเกมเลย แต่ว่าสิ่งที่จะเกิดแน่ๆ ก็คือทุกๆ Element ของ competency ที่เกี่ยวข้องกับ collaboration อยู่ในนี้หมดเลย"

Gamified Learning Platform

นอกจากบอร์ดเกมแล้ว การนำ Gamification มาใช้ในแพลตฟอร์มการเรียนรู้ออนไลน์ก็เป็นอีกวิธีที่มีประสิทธิภาพ ตัวอย่างเช่น:

• แพลตฟอร์มสำหรับพ่อแม่และเด็กเล็ก: Base Playhouse ได้พัฒนาแพลตฟอร์มที่ใช้เกมเพื่อสร้างความสัมพันธ์ระหว่างพ่อแม่และลูก อายุ 0-8 ปี โดยให้พ่อแม่ทำภารกิจ (Mission) กับลูกและส่งผลงานกลับเข้าระบบ
• Onboarding Platform: การใช้ Gamification ในการออกแบบประสบการณ์ 90 วันแรกของพนักงานใหม่ โดยนำ Core Value ขององค์กรมาสร้างเป็นตัวละครและภารกิจต่าง ๆ

การจัดกิจกรรมแบบ Gamified

Base Playhouse ยังได้จัดกิจกรรมที่ใช้หลักการของ Gamification เช่น:

• Hackathon บนรถไฟ: จัดกิจกรรม Hackathon บนรถไฟจากกรุงเทพฯ ไปขอนแก่น โดยออกแบบให้แต่ละตู้รถไฟเป็นด่านต่าง ๆ ของเกม
• การอบรมแบบ 24 ชั่วโมง: จัดอบรมออนไลน์แบบ 24 ชั่วโมงโดยใช้กลไกของเกมเพื่อให้ผู้เข้าร่วมไม่ปิดกล้องและมี engagement ตลอดเวลา

หลักการสำคัญในการออกแบบ Gamification

เข้าใจ Motivation ของผู้เรียน

ในการออกแบบ Gamification ที่มีประสิทธิภาพ สิ่งสำคัญคือต้องเข้าใจแรงจูงใจของผู้เรียน ซึ่งแบ่งเป็น 2 ประเภทหลัก:

1. Intrinsic Motivation: แรงจูงใจภายใน เช่น ความสนุก ความท้าทาย ความอยากรู้อยากเห็น
2. Extrinsic Motivation: แรงจูงใจภายนอก เช่น รางวัล คะแนน การยอมรับจากผู้อื่น

คุณเมธวินอธิบายว่า:

"การ Balance Design ที่ดีต้อง Balance ทั้ง 2 อย่างเข้าหากัน"

สร้าง Flow State

Flow State คือสภาวะที่ผู้เรียนรู้สึกเพลิดเพลินและจดจ่อกับกิจกรรมอย่างเต็มที่ โดยลืมเวลาไปชั่วขณะ การออกแบบ Gamification ที่ดีควรพยายามสร้าง Flow State นี้ให้เกิดขึ้น

คุณเมธวินอธิบายว่า:

"เมื่อไหร่ก็ตามที่เราโยน challenge อะไรบางอย่างไปให้มนุษย์คนนึงทำ... แล้ว Concept ของ challenge ที่เราโยนไปเทียบกับความสามารถในการ solve Challenge นั้นของมนุษย์มันอยู่ในจุดที่เป็น Balance Zone เมื่อไหร่... เราจะเรียกสเตทนี้ว่า Flow State"

ใช้กลไกการเสริมแรงและการลงโทษอย่างเหมาะสม

การใช้ Reinforcement และ Punishment เป็นเครื่องมือสำคัญในการออกแบบ Gamification โดยต้องใช้อย่างสมดุลและเหมาะสมกับกลุ่มเป้าหมาย

ตัวอย่างความสำเร็จของ Gamification ในองค์กร

Move Spring

Move Spring เป็นแพลตฟอร์มที่ใช้ Gamification เพื่อส่งเสริมสุขภาพในองค์กร โดยมีฟีเจอร์ต่าง ๆ เช่น:

• ติดตามการเดินและวิ่ง
• ตั้งเป้าหมายส่วนตัวและทีม
• แข่งขันระหว่างแผนก
• บริจาคผลงานเพื่อการกุศล

Performance Management System แบบ Gamified

บางองค์กรได้นำ OKR (Objectives and Key Results) มาทำเป็นเกม โดยมีรางวัลที่น่าสนใจ เช่น:

• คูปองหยุดครึ่งวัน
• คูปองกาแฟฟรีที่ออฟฟิศ
• โอกาสได้ One-on-One กับ CEO

ความท้าทายและข้อควรระวังในการใช้ Gamification

แม้ว่า Gamification จะมีประโยชน์มากมาย แต่ก็มีความท้าทายและข้อควรระวังที่ต้องคำนึงถึง:

1. ความสมดุลระหว่างความสนุกและการเรียนรู้: ต้องระวังไม่ให้ความสนุกบดบังวัตถุประสงค์การเรียนรู้ที่แท้จริง
2. ความเหมาะสมกับกลุ่มเป้าหมาย: ไม่ใช่ทุกคนจะชอบเกมหรือการแข่งขัน ต้องออกแบบให้เหมาะกับ User Type ที่หลากหลาย
3. การวัดผลและประเมินประสิทธิภาพ: ต้องมีระบบการวัดผลที่ชัดเจนว่า Gamification ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการเรียนรู้จริงหรือไม่
4. การรักษาความสนใจในระยะยาว: ต้องมีการปรับปรุงและเพิ่มความท้าทายอยู่เสมอเพื่อรักษาความสนใจของผู้เรียน

สรุป: พลังของ Gamification ในการเรียนรู้และพัฒนาองค์กร

Gamification ไม่ใช่แค่เรื่องของความสนุก แต่เป็นเครื่องมือที่ทรงพลังในการเพิ่มประสิทธิภาพการเรียนรู้และพัฒนาบุคลากร เมื่อออกแบบอย่างถูกต้องและเหมาะสม Gamification สามารถ:

• เพิ่ม Engagement และแรงจูงใจในการเรียนรู้
• ช่วยให้จดจำและเข้าใจเนื้อหาได้ดีขึ้น
• สร้างประสบการณ์การเรียนรู้ที่น่าประทับใจ
• พัฒนาทักษะสำคัญอย่าง 4C (Critical Thinking, Creativity, Collaboration, Communication)

สำหรับทีม HR และ L&D การนำ Gamification มาใช้ในการพัฒนาบุคลากรสามารถสร้างผลลัพธ์ที่น่าประทับใจได้ ดังนี้:

• เพิ่มประสิทธิภาพการฝึกอบรม: การใช้เกมและกิจกรรมแบบ Gamified ช่วยให้พนักงานมีส่วนร่วมและจดจ่อกับเนื้อหาการเรียนรู้ได้ดีขึ้น
• สร้างวัฒนธรรมการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง: ระบบ Gamification ที่ออกแบบอย่างดีจะกระตุ้นให้พนักงานเรียนรู้และพัฒนาตนเองอย่างสม่ำเสมอ
• วัดผลและติดตามความก้าวหน้าได้ชัดเจน: ระบบคะแนนและการให้รางวัลช่วยให้ติดตามพัฒนาการของพนักงานได้อย่างเป็นรูปธรรม
• ส่งเสริมการทำงานเป็นทีม: กิจกรรมแบบ Gamified สามารถออกแบบให้ส่งเสริมการทำงานร่วมกันและการแลกเปลี่ยนความรู้ระหว่างพนักงาน
• ดึงดูดและรักษาพนักงานรุ่นใหม่: Gamification สอดคล้องกับวิธีการเรียนรู้ของคนรุ่นใหม่ ช่วยสร้างภาพลักษณ์องค์กรที่ทันสมัยและน่าสนใจ

อย่างไรก็ตาม การนำ Gamification มาใช้ให้ประสบความสำเร็จนั้น จำเป็นต้องมีการวางแผนและออกแบบอย่างรอบคอบ โดยคำนึงถึงปัจจัยต่าง ๆ ดังนี้:

1. เข้าใจเป้าหมายการเรียนรู้: ต้องกำหนดวัตถุประสงค์การเรียนรู้ที่ชัดเจนก่อนออกแบบระบบ Gamification
2. รู้จักผู้เรียน: ศึกษาลักษณะและความต้องการของกลุ่มเป้าหมายเพื่อออกแบบประสบการณ์ที่เหมาะสม
3. สร้างสมดุล: ออกแบบให้มีความสมดุลระหว่างความสนุกและการเรียนรู้ ไม่เน้นแต่ความบันเทิงจนละเลยเนื้อหาสาระ
4. ปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง: รวบรวมข้อมูลและฟีดแบ็คเพื่อปรับปรุงระบบให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
5. ใช้เทคโนโลยีอย่างเหมาะสม: เลือกใช้เทคโนโลยีที่เหมาะกับองค์กรและกลุ่มเป้าหมาย ไม่จำเป็นต้องซับซ้อนเกินไป

ในท้ายที่สุด Gamification เป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพในการเพิ่มประสิทธิภาพการเรียนรู้และพัฒนาบุคลากร แต่ต้องใช้อย่างชาญฉลาดและเหมาะสมกับบริบทขององค์กร การผสมผสานระหว่างหลักการทางจิตวิทยา เทคโนโลยี และการออกแบบที่ดี จะช่วยสร้างประสบการณ์การเรียนรู้ที่ทรงพลังและนำไปสู่การพัฒนาที่ยั่งยืนขององค์กรในระยะยาว

‍