Flourish & Growth

การรู้จักตัวเอง (Self-awareness) กุญแจสำคัญแห่งการประสบความสำเร็จ

การรู้จักตัวเอง เป็นขั้นตอนแรกและเป็นขั้นตอนสำคัญของการพัฒนาตัวเอง สร้างทักษะความสามารถใหม่ ๆ รักษาความสัมพันธ์อย่างแน่นแฟ้น และเติมเต็มความต้องการที่ขาดหายของชีวิตให้ครบสมบูรณ์ นอกจากนี้ การรู้จักตัวเอง ยังช่วยเสริมสร้างความมั่นใจในการตัดสินใจทำสิ่งต่าง ๆ กล้าเผชิญหน้ากับความท้าทายและอุปสรรค ไม่กลัวข้อผิดพลาด พร้อมยอมรับและนำข้อผิดพลาดนั้น ๆ มาเป็นแรงผลักดันในการแก้ไขและพัฒนาตัวเองให้เติบโต

January 31, 2025

mins

เกสรา นำธรรมวงศ์

การรู้จักตัวเอง (Self-awareness) กุญแจสำคัญแห่งการประสบความสำเร็จ

Table of Contents

Talent คืออะไร?

H3 Title

Copy

การรู้จักตัวเอง: กุญแจสำคัญแห่งการประสบความสำเร็จ

‍

การรู้จักตัวเองคืออะไร?

การรู้จักตัวเอง หรือ Self-awareness คือ ความสามารถในการมองเห็นตัวเองและตระหนักถึงสิ่งต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นกับตัวเอง ไม่ว่าจะเป็นความคิด ความรู้สึก ความสามารถ การกระทำ พฤติกรรม รวมไปถึงประสบการณ์และเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในชีวิต โดยอาศัยการสังเกต ทบทวน และทำความเข้าใจสาเหตุ ผลลัพธ์ ผลกระทบที่ได้รับทั้งต่อตนเองและต่อผู้อื่นอยู่เสมอ

Self-awareness is the Key to Success.

“Self-awareness is the Key to Success.” เมื่อเห็นประโยคนี้ หลาย ๆ คนคงเกิดคำถามในใจว่า ทำไม Self-awareness หรือ การรู้จักตัวเอง ถึงเป็นกุญแจสำคัญในการประสบความสำเร็จในชีวิต? บทความนี้ BASE Playhouse มีคำตอบมาไขข้อสงสัยให้กับทุกคน

ย้อนกลับไปเมื่อปี ค.ศ. 1972 Shelley Duval และ Robert Wicklund อธิบายทฤษฎีทางจิตวิทยาไว้ว่า การรู้จักตัวเอง เป็นรูปแบบหนึ่งของการประเมินตนเอง (Self-Evaluation) ทำให้เกิดความตระหนักในการกระทำและพฤติกรรมของตนเอง มีสติรู้ตัวอยู่เสมอ มองทุกอย่างด้วยใจเป็นกลาง ปราศจากอคติ ซึ่ง การรู้จักตัวเอง เกิดจากการให้ความสำคัญกับตัวตนที่แท้จริง (Inner Self) ว่ากำลังคิดอะไร รู้สึกอะไร กระทำอะไร และนำสิ่งต่าง ๆ เหล่านั้นมาคิดทบทวน ไตร่ตรอง เปรียบเทียบ ว่าเหมาะสมกับค่านิยมของตนเองหรือบรรทัดฐานของสังคมหรือไม่ เมื่อไม่พอใจกับพฤติกรรมของตัวเอง รู้สึกว่าสิ่งที่ตัวเองปฏิบัติยังดีไม่พอหรือไม่ตรงกับมาตรฐานที่ตั้งไว้ เป็นธรรมดาที่มนุษย์จะรู้สึกไม่สบายใจหรืออึดอัดใจ นำความรู้สึกนั้นมาเป็นแรงกระตุ้น พยายามปรับปรุงเปลี่ยนแปลงตนเองเพื่อพัฒนาศักยภาพให้ดีขึ้นและบรรลุเป้าหมายที่ตั้งไว้

เมื่อมนุษย์เข้าใจตัวเองอย่างลึกซึ้งและมี Self-awareness มากเพียงพอ จะส่งผลให้การดำเนินชีวิตในหลาย ๆ ด้านดีขึ้น เช่น

1. การตัดสินใจ

การรู้จักตัวเองอย่างลึกซึ้ง มีส่วนช่วยในการเสริมสร้างการตัดสินใจของเราให้มีความกล้าและมั่นใจมากขึ้น เพราะเราคือคนที่รู้จักและเข้าใจตัวเองดีที่สุดว่าตัวเองต้องการอะไร ชอบอะไร ไม่ชอบอะไร นำความรู้สึกและความต้องการเหล่านั้นมาพิจารณาว่าสิ่ง ๆ นั้นเหมาะสมกับเราหรือไม่ ส่งผลให้เราสามารถเลือกเดินบนเส้นทางที่มีความสุขและดีที่สุดสำหรับตัวเอง

2. การจัดการอารมณ์

Self-awareness ช่วยให้เราสามารถรู้เท่าทันอารมณ์และความรู้สึกของตัวเอง ตระหนักถึงผลกระทบทางอารมณ์ และจัดการความรู้สึกของตัวเองได้ดีขึ้น เช่น เมื่อความตึงเครียดจากการทำงานทำให้เรารู้สึกหงุดหงิดหรือโกรธ เราจะสามารถหาวิธีรับมือได้อย่างมีประสิทธิภาพ ไม่ปล่อยให้อารมณ์ที่ไม่พึงประสงค์ส่งผลกระทบต่อการทำงานและความสัมพันธ์กับคนรอบตัว

3. การตั้งเป้าหมายชีวิต

เมื่อเรามี Self-awareness จะทำให้ การตั้งเป้าหมายชีวิต ของเราเป็นเรื่องง่าย เพราะรู้ว่าตัวเองกำลังสนใจอะไร อยากจะทำอะไร และมีความสามารถอะไร ซึ่งเป็นแรงบันดาลใจและแรงขับเคลื่อนให้เรามุ่งมั่นทำเป้าหมายนั้นให้เป็นจริง

4. การทำงาน

การทำงานที่มีประสิทธิภาพ มีพื้นฐานมาจาก การรู้จักตัวเอง เพราะเราสามารถดึงจุดแข็งหรือจุดเด่นของตัวเองมาส่งเสริมการทำงานให้มีคุณภาพมากขึ้น ตั้งแต่การเลือกหน้าที่ที่เหมาะสม ไปจนถึงการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นในมุมมองที่ตัวเองมีความถนัด ส่วนจุดอ่อนจะทำให้เราสามารถพัฒนาศักยภาพของตัวเองได้อย่างตรงจุด

ด้วยเหตุผลนี้ การรู้จักตัวเอง หรือ Self-awareness ทำให้เรามีความสามารถในการปรับตัวและกล้าเผชิญหน้ากับความท้าทาย เพิ่มโอกาสในการเรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ จึงถือเป็นกุญแจสำคัญในการประสบความสำเร็จในชีวิต

จะเกิดอะไรขึ้น..ถ้าเรา “ขาด” การรู้จักตัวเอง

เมื่อเราขาด การรู้จักตัวเอง หรือขาดการทำความเข้าใจและสะท้อนความต้องการของตนเองอย่างสม่ำเสมอ จะทำให้เราตกอยู่ในภาวะขาดความมั่นคงทางความคิดและความรู้สึก หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “มองไม่เห็นอารมณ์ของตนเอง” ทำให้เราเลือกทำสิ่งต่าง ๆ ตาม “ความเชื่อ” ที่คิดว่าถูก คิดว่าดี โดยไม่คำนึงถึงความจริงและความเหมาะสมในแต่ละสถานการณ์ สับสนกับความต้องการ ความเป็นตัวตน และสิ่งที่ต้องทำในชีวิต ไม่มีเส้นทางหรือทิศทางการเดินไปข้างหน้าอย่างแน่นอน และไม่รู้ว่าความสุขที่แท้จริงของตัวเองคืออะไร

นอกจากนี้ การขาด Self-awareness ยังส่งผลให้เราไม่สามารถจัดการอารมณ์และความคิดให้มีประสิทธิภาพได้ ซึ่งอาจกระทบต่อความสัมพันธ์กับคนรอบข้าง ไม่ว่าจะเป็นครอบครัว เพื่อน แฟน เพื่อนร่วมงาน ไปจนถึงหัวหน้า การแสดงออกทางอารมณ์ที่ไม่เหมาะสมหรือการไม่เข้าใจว่าตัวเองกำลังทำให้ความสัมพันธ์มีปัญหา ส่งผลให้เราทำร้ายความรู้สึกของคนอื่นและทำลายความสัมพันธ์โดยไม่รู้ตัว

วิธีการตั้งเป้าหมายชีวิตที่ช่วยเปลี่ยนแปลงตัวเองได้ภายใน 30 วัน!

การรู้จักตัวเอง หรือ Self-awareness จะทำให้ การตั้งเป้าหมายชีวิต ของเราไม่ใช่เรื่องยากอีกต่อไป เพราะเราเข้าใจความต้องการ ความชอบ ความสามารถ และความฝัน ผ่านกระบวนการวิเคราะห์ทบทวนก่อนจะตั้งเป็นเป้าหมายที่เราต้องไปให้ถึง ดังนั้น BASE Playhouse จะพามาดู 5 วิธีการตั้งเป้าหมายชีวิตที่จะช่วยเปลี่ยนแปลงตัวเองให้กลายเป็นคนที่ดีขึ้นและก้าวไปให้ถึงฝัน!

1. ตั้งเป้าหมายให้ชัดเจน

การตั้งเป้าหมายชีวิต ให้ประสบความสำเร็จ ต้องเริ่มจากการตั้งเป้าหมายให้ “ชัดเจน” ไม่เพียงแต่ตั้งเป้าหมายว่าอยากจะทำอะไร แต่ต้องสร้างเป้าหมายให้เฉพาะเจาะจง ระบุวันและเวลาอย่างชัดเจนเพื่อสร้างแรงกระตุ้นในการลงมือทำ

ตัวอย่างเช่น ต้องการออมเงินให้ได้ 1 ล้านบาทภายใน 5 ปี หรือ ต้องอ่านหนังสืออย่างน้อยเดือนละ 2 เล่ม

2. ตั้งเป้าหมายที่สามารถวัดผลได้

การตั้งเป้าหมายชีวิต ที่สามารถทำได้จริงภายในระยะเวลาที่กำหนด จะทำให้เราไม่รู้สึกเหนื่อยจนอยากถอดใจ และการตั้งเป้าหมายที่สามารถ “วัดผลได้” จะทำให้เราเห็นความคืบหน้าของสิ่งที่เรากำลังทำ เห็นความพยายามและความเปลี่ยนแปลงของตนเอง นำสิ่งเหล่านั้นมาเป็นแรงผลักดันให้เราตั้งใจลงมือทำต่อไปเพื่อบรรลุเป้าหมายที่กำหนดไว้

ตัวอย่างเช่น จะลดน้ำหนักให้ได้ 5 กิโลกรัมภายใน 3 เดือน

3. แบ่งเป้าหมายใหญ่ให้เป็นเป้าหมายย่อย

การตั้งเป้าหมายชีวิต ส่วนใหญ่มักจะเป็นเป้าหมายระยะยาว เป็นเรื่องที่ยากและท้าทาย จนบางครั้งก็ทำให้เราหมดกำลังใจก่อนจะทำเป้าหมายให้สำเร็จ ดังนั้น การแบ่งเป้าหมายใหญ่ให้เป็นเป้าหมายย่อย ๆ ที่สามารถทำสำเร็จได้ในระยะสั้น คล้ายการเล่นเกมให้ผ่านไปทีละด่าน จะช่วยเสริมสร้างกำลังใจ ทำให้ไม่รู้สึกว่าสิ่งนั้นยากลำบากและไกลความเป็นจริงจนเกินไป เพิ่มแรงขับเคลื่อนในการมุ่งสู่เป้าหมาย

ตัวอย่างเช่น เป้าหมายใหญ่ คือ อยากเป็นเจ้าของธุรกิจภายใน 2 ปี เป้าหมายย่อย คือ เรียนรู้แผนการสร้างธุรกิจภายใน 1 ปี

4. มองโลกในแง่ดีและมีความยืดหยุ่น

การมีความยืดหยุ่น พร้อมปรับเปลี่ยนแผนการ พร้อมรับมือกับอุปสรรค และกล้าเผชิญหน้ากับความท้าทาย ไม่ว่าจะเจอสถานการณ์อะไรก็สามารถยืดหยุ่นปรับตัวได้ทุกสถานการณ์ รวมไปถึงการมองโลกในแง่ดี สามารถเปลี่ยนอุปสรรคให้กลายเป็นโอกาสในการเติบโต คุณสมบัติเหล่านี้จะช่วยให้เป้าหมายที่เราตั้งไว้สำเร็จลุล่วงไปด้วยดี

ตัวอย่างเช่น ตั้งเป้าหมายว่าจะเดินออกกำลังกายที่สวนสาธารณะทุกวัน วันละ 30 นาที แต่เมื่อเจอสถานการณ์ฝุ่น PM 2.5 ทำให้ไม่สามารถออกกำลังกายกลางแจ้งได้ คนที่มองโลกในแง่ดีและมีความยืดยุ่น จะพร้อมปรับเปลี่ยนแผนการทันดี โดยอาจจะเปลี่ยนเป็นการออกกำลังกายในร่ม เช่น การเดินบนลู่วิ่ง การเล่นโยคะ เป็นต้น

การรู้จักตัวเอง หรือ Self-awareness ฟังดูเหมือนเป็นศาสตร์ทางจิตวิทยาที่เข้าใจยาก แต่จริง ๆ แล้วเป็นพื้นฐานของชีวิตมนุษย์ ซึ่งช่วยส่งเสริมให้การใช้ชีวิตของเราดีขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการเข้าใจตัวเองหรือเข้าใจคนอื่นรอบ ๆ ตัว และเป็นเรื่องที่ทุกคนสามารถเรียนรู้ได้แค่เพียงเปิดใจ

ตัวช่วยในการพูดคุยกับตัวเองมากขึ้น

Storationship

เป็นเครื่องมือที่ถูกออกแบบโดยอ้างอิงทฤษฎีทางจิตวิทยา เพื่อให้ผู้เล่นได้บอกเล่าเรื่องราวของตนเอง (Story) ผ่านชุดการ์ดซึ่งเปรียบเสมือนพื้นที่จัดเก็บ (Storage) เรื่องราวต่าง ๆ รวมไปถึงการพูดคุย รู้จัก พร้อมทวนตัวเองให้มากขึ้น และพัฒนาความสัมพันธ์ จนเป็นที่มาของชื่อ “Storationship” นั่นเอง